Wiosna za pasem, więc tradycyjnie Operacja Czysta Rzeka mobilizuje społeczność do porządków na łonie natury. Śmieci to problem, który dotyczy każdego z nas. Powinniśmy umieć zarządzać nimi w domu – segregować, a najlepiej generować ich jak najmniej w codziennym życiu. Nie możemy też pozostać obojętni wobec odpadów, które zalegają w naszym otoczeniu – cierpi przyroda, traci urok nasza okolica, a czasem zanieczyszczenie może okazać się niebezpieczne. Angażując się w społeczne sprzątanie mamy realny wpływ zachowanie natury dla przyszłych pokoleń. Wystarczy wybrać miejsce do posprzątania lub zgłosić się do akcji jako uczestnik. Rejestracja rusza 1 marca, a pierwsze tegoroczne porządki można będzie zorganizować chociażby z okazji Międzynarodowego Dnia Działań na rzecz Rzek czy z okazji Światowego Dnia Wody.

Pozostawione w lesie lub parku odpady i nieczystości budzą największe obawy 69% Polaków – 69%. Niepokój wywołuje także zanieczyszczenie wody, pływające śmieci (64%) oraz martwe zwierzęta, w tym ryby (59%). Niemal równie często (57%) odczuwa lęk, widząc ślady po wycieku paliwa, ścieki z kanalizacji i inne płyny przemysłowe[1]. To w tej grupie ekologicznych wrażliwców Operacja Czysta Rzeka może szukać wsparcia. I tak dzieje się już szósty rok z rzędu.

Największa skoordynowana akcja społecznego sprzątania rzek i terenów zielonych w Polsce, czyli Operacja Czysta Rzeka, ma swoje początki w 2019 roku, kiedy to ponad 2000 wolontariuszy z różnych zakątkach Polski zebrało prawie 55 ton śmieci. Z roku na rok zaangażowanych w porządki na łonie natury było coraz więcej. W jubileuszowym piątym roku działania inicjatywy akcje sprzątania zgromadziły ponad 26 600, a zebranych odpadów 385 ton. Łącznie podczas wszystkich edycji ponad 36 tys. ochotników uprzątnęło ponad 875 ton śmieci. Od roku 2021 akcje sprzątania odbywają się także na rzekach z poziomu kajaka.

Zrób przegląd okolicy na wiosnę

Operacja Czysta Rzeka odbywa się w całej Polsce. Akcje ruszają wiosną, kiedy po zimie przyroda powoli budzi się do życia i najłatwiej dostrzec śmieci w jeszcze niezazielenionych i niebujnych zaroślach, przy spacerowych ścieżkach, w lesie czy na terenach przylegających do koryta rzeki. „Po raz szósty stajemy w gotowości do walki ze śmieciami na łonie natury. Dzięki naszej regularnej aktywności wiemy, że możemy liczyć na chętnych do sprzątania. Jesteśmy wdzięczni każdemu, kto podejmuje trud zorganizowania akcji jako szef sztabu, a także każdemu uczestnikowi akcji społecznego oczyszczania rzeki czy swojej okolicy. Niestety miejsc wymagających naszej interwencji nie brakuje, dlatego po raz kolejny zachęcamy wszystkich ludzi wrażliwych ekologicznie do mobilizacji, by zrobić rekonesans najbliższego otoczenia lub innego wybranego terenu zielonego pod kątem zalegających tam śmieci, założyć sztab i przeprowadzić akcję sprzątania otwartą lub zamkniętą w gronie znajomych lub bliskich” – mówi Daniel Parol, jeden z pomysłodawców i organizatorów Operacji Czysta Rzeka.

Zarejestruj sztab lub zgłoś się do akcji

Rejestracja sztabów startuje 1 marca i już tradycyjnie odbędzie się w systemie elektronicznym poprzez stronę internetową akcji www.operacjarzeka.pl. 

„Nasz system umożliwia rejestrację sztabu i akcji w dowolnym terminie między 8 marca a 25 maja. Szefem sztabu może zostać osoba dorosła, która podejmie się koordynacji lokalnej akcji i zadba o odbiór odpadów. W tej roli najlepiej odnajdą się osoby zorganizowane i przedsiębiorcze, lokalni liderzy czy członkowie organizacji pozarządowych. Po zgłoszeniu na naszej stronie pojawi się interaktywna mapa z pinezkami, które będą oznaczać miejsca zaplanowanych akcji. W ten sposób do już widocznych akcji będzie można zapisać się jako uczestnik. Wszyscy zgłoszeni otrzymają worki i rękawice do zbiórki odpadów. Szefów sztabów wyposażymy także w materiały i narzędzia ułatwiające organizację akcji Operacji Czysta Rzeka na swoim obszarze działania” – informuje Daniel Parol.

Do dyspozycji będzie m.in. „Przewodnik Szefa Sztabu”, dostępny pod linkiem: https://operacjarzeka.pl/poradnik-szefa-sztabu/, infolinia pod nr tel. 22 290 20 40 czynna od poniedziałku do piątku w godz. 8-20. Zapytania lub wątpliwości będzie można także kierować pod mailem: rzeka@operacjarzeka.pl.

Uczestnikiem akcji może zostać osoba, która ukończyła 18 lat, natomiast niepełnoletni od lat 13 mogą wziąć udział w sprzątaniu wyłącznie za zgodą rodziców lub opiekunów prawnych. Młodsi mogą uczestniczyć w akcji wyłącznie pod opieką rodziców lub dorosłych opiekunów. W tej edycji będzie także możliwość zorganizowania akcji szkolnej. Ta opcja skierowana jest do przedszkoli, szkół lub placówek oświatowych, w których to opiekun rejestruje sztab i zapisuje uczestników.

Ekologiczny kalendarz

Rejestracja sztabów rozpoczyna się 1 marca, natomiast akcje sprzątania w plenerze mogą ruszyć jeszcze w marcu i potrwają do 25 maja. Można je zaplanować wokół kalendarzowych okazji, których nie brakuje. Międzynarodowy Dzień Działań na rzecz Rzek, który przypada 14 marca to dobra data do zaplanowania akcji sprzątania w plenerze. Dostrzeżenie potrzeb ochrony środowiska rzecznego i troska o te okolice to najlepszy sposób na docenienie mocy, siły i piękna rzek, a tym samym zadbanie o lepszą jakość życia nas samych.

Ważnym dniem będzie także Światowy Dzień Wody (22 marca), przypominający, że woda jest jednym z najcenniejszych zasobów, jakimi dysponujemy.

„Woda jest niezbędna do życia, bo jest podstawą istnienia wszelkich ekosystemów. Jest konieczna dla życia roślin i zwierząt, stanowi środowisko życia wielu organizmów, wpływa na mikroklimat danego ekosystemu. Warto więc pod pretekstem celebrowania zorganizować porządki. Akcje sprzątania mogą odbyć na lądzie w okolicy akwenu lub z poziomu kajaka czy łódki, ale wówczas uczestnicy sami muszą zadbać o taki sprzęt i bezpieczeństwo ekopatrolu na wodzie” – zwraca uwagę Izabela Sałamacha, rzeczniczka prasowa Operacji Czysta Rzeka. 

Kolejną motywacją do aktywności jest Dzień Ziemi (22 kwietnia). Ten dzień co roku mobilizuje największą liczbę uczestników do zorganizowania akcji lokalnych. Tylko tego dnia w ubiegłym roku odbyło się 176 akcji. Od pięciu lat Sztab Główny organizuje z tej okazji także akcję główną. Rok temu w stolicy odbyło się wielkie sprzątanie Wisły z udziałem ponad 400 osób. W tej edycji taka akcja zaplanowana jest w Kazimierzu Dolnym. Zakończenie wiosennych porządków nastąpi 25 maja na Warmii.

„W tym roku zaplanowaliśmy także akcje specjalne z naszymi partnerami. Sprzątanie na łonie natury to nasza podstawowa działalność, ale nie zapominamy o edukacji i angażowaniu społeczności. Sporo wydarzy się w maju, ale więcej o tym wkrótce” – zapowiada Daniel Parol. 

Harmonogram edycji 2024:

1 marca     – start rejestracji sztabów

14 marca    – Międzynarodowy Dzień Działań na rzecz Rzek

21 marca    – Pierwszy dzień wiosny: akcja Eko Marzanna

22 marca    – Światowy Dzień Wody

20 kwietnia – akcja sztabu głównego (z okazji Dnia Ziemi 22 kwietnia)

25 maja    – podsumowanie akcji wiosennej

Aby być na bieżąco z wydarzeniami w ramach Operacji Czysta Rzeka 2024 warto śledzić kanały komunikacyjne inicjatywy.

Operacja Czysta Rzeka

To pierwsza w historii skoordynowana akcja społecznego sprzątania rzek na całej ich długości, z uwzględnieniem dopływów, a także brzegów i okolicy. Ma na celu zaangażowanie lokalnych społeczności, samorządów, organizacji pozarządowych, a także turystów do posprzątania rzek i terenów wokół, a w ciągu roku do utrzymania tam czystości. To także akcja edukacyjna i społeczna zakładająca w długiej perspektywie wpływanie na zachowania i postawy obywateli wyrażające dbałość o środowisko lokalne, w którym na co dzień żyją, z którego korzystają, i z którego w przyszłości będą korzystać następne pokolenia. Początkowo miała dotyczyć jedynie rzeki Bug, ale szybko okazało się, że są chętni do propagowania idei w całej Polsce. Dzięki temu w 3 edycjach ponad 8000 wolontariuszy zebrało ok. 280 ton śmieci w całej Polsce.

Co roku akcję wspierają samorządy, organizacje pozarządowe, przedsiębiorcy, największe wypożyczalnie sprzętu pływającego oraz lokalni liderzy, media i przedstawiciele życia publicznego tacy jak: Jacek Kleyff, Andrzej Stasiuk, Adam Nowak i Raz Dwa Trzy, Stanisław Soyka, Urszula Dudziak, Kayah, Marek Kamiński, Anna Maruszeczko, o. Tomasz Dostatni, prof. Stanisław Baj, dr Andrzej Kruszewicz, o. Leon Knabit, Justyna Steczkowska czy Beata Sadowska. Operację Czysta Rzeka wspierał także śp. Aleksander Doba. 

Pomysłodawcą i organizatorem Operacji Czysta Rzeka jest Wydawnictwo 5 Strona – wydawca magazynu Kraina Bugu.

Szósta edycja Operacji Czysta Rzeka wspierana jest przez sponsorów i partnerów.  Sponsorem Strategicznym jest marka Dafi. Sponsorami Oficjalnymi są: Intel, PepsiCo, Karcher. Sponsorzy Wspierający to: York PL oraz Epson. Partnerami Oficjalnymi zostały: Fundacja Holcim oraz Segro. Wśród Partnerów Wspierających znalazły się firmy: Bank Ochrony Środowiska, Ecol-Unicon, Forte Plus, Servier, Egis, Anpharm Przedsiębiorstwo Farmaceutyczne, Bank Gospodarstwa Krajowego, Sanofi Aventis, Dobra Energia Dla Olsztyna, Arche oraz Deviniti. Partnerem Sztabu Głównego zostały marka 4F, Warta Poznań, Odo 24, Juwenalia Gdańskie, a także Kancelaria Radcy Prawnego Jarosław Podbielski. Partnerem Logistycznym zostały: Toyota Auto Podlasie, Model Opakowania. Oficjalnym Ubezpieczycielem Edycji jest Generali, Oficjalnym Dostawcą Paliwa – sieć stacji paliw Moya, a firma Remondis otrzymała status Oficjalnego Odbiorcy Odpadów. Partnerem Technologicznym zostało Autenti, Partnerem Analitycznym – CUX Research, Partnerem Informatycznym – dhosting.pl, a Partnerem DOOH – Jet Line.  

Szczegółowe informacje:      

• strona internetowa www.operacjarzeka.pl
• FB: https://www.facebook.com/Operacjarzeka
• IG: https://www.instagram.com/operacjarzeka/
• YT: https://www.youtube.com/channel/UCT6yxWP67dV1fgHrjraqtkw
• LinkedIn: https://www.linkedin.com/showcase/operacja-czysta-rzeka/

[1] Badanie EKOBAROMETR – V EDYCJA przeprowadzone w dniach 8-16.05.23 techniką CAWI przez instytut badawczy SW Research na reprezentatywnej próbie 1500 Polaków w wieku 16-80 lat. Więcej o badaniu na https://operacjarzeka.pl/dla-mediow/jak-polacy-niedbaja-o-srodowisko-wyniki-badania-ekobarometr/