7 edycja Operacji Czysta Rzeka startuje 1 marca. Zanim to jednak nastąpi, chcielibyśmy zwrócić uwagę na kilka istotnych kwestii dotyczących środowiska naturalnego. Dzisiejsze święto to doskonała okazja do pochylenia się nad jednym z najcenniejszych elementów ekosystemu. Mokradła – obszary regularnie lub okresowo zalewane wodą, odgrywające kluczową rolę w ekosystemach lądowych i wodnych. Dlaczego są dla nas tak ważne?

Rola mokradeł w środowisku naturalnym

Mokradła pełnią szereg ważnych funkcji, zarówno ekologicznych, jak i gospodarczych. Przede wszystkim magazynują wodę. Utrzymują naturalny bilans wodny, regulując poziom wód gruntowych i zapobiegając powodziom poprzez ich retencję. Dodatkowo są naturalnymi filtrami – poprawiają jakość wód poprzez usuwanie zanieczyszczeń takich jak azotany, fosforany czy metale ciężkie.

Mokradła są także domem dla licznych gatunków roślin i zwierząt. Stanowią siedlisko dla wielu rzadkich i zagrożonych gatunków, a ich bioróżnorodność jest nieoceniona. Ponadto, mają kluczowe znaczenie w kontekście walki ze zmianami klimatycznymi. Pochłaniają dwutlenek węgla magazynując węgiel organiczny w torfowiskach, co przyczynia się do łagodzenia efektów globalnego ocieplenia.

Mokradła w Polsce

W Polsce mokradła obejmują obszary o powierzchni przekraczającej 10% całkowitej powierzchni kraju. Wiele z tych terenów znajduje się w dolinach rzek, wzdłuż brzegów jezior czy w rejonach górskich. Choć w ciągu ostatnich dziesięcioleci ich powierzchnia uległa zmniejszeniu, wciąż możemy spotkać bogate ekosystemy podmokłe.

W Polsce do największych mokradeł należą torfowiska w Biebrzańskim Parku Narodowym, Poleskim Parku Narodowym oraz na terenie Puszczy Białowieskiej. Ochrona tych unikalnych obszarów jest niezbędna dla zachowania bioróżnorodności kraju.

Gatunki roślin i zwierząt występujące w mokradłach

Mokradła są siedliskiem wielu charakterystycznych roślin i zwierząt. Wśród roślin spotykanych na torfowiskach, bagnach i innych terenach podmokłych znajdują się m.in. turzyce, rosiczki, czy błotna trzęślica. Woda w mokradłach sprzyja także rozwojowi wielu rodzajów mchów i wodorostów.

Fauna mokradeł jest równie różnorodna. To obszary, w których bytują liczne gatunki zwierząt takich jak żurawie, bociany czarne, czaple, bobry, wydry, żaby czy ropuchy. Mokradła są również niezbędnym miejscem dla wielu gatunków owadów, w tym tych, pełniących ważną rolę w zapylaniu roślin.

Dlaczego warto chronić mokradła?

Mokradła są jednym z najbardziej cennych ekosystemów na Ziemi, a ich rola w utrzymaniu równowagi ekologicznej nie może zostać przeceniona. Niestety, te obszary są silnie zagrożone przez działalność człowieka, w tym meliorację, osuszanie, zanieczyszczenie wód oraz urbanizację. Znikające mokradła oznaczają nie tylko utratę bioróżnorodności, ale także destabilizację klimatu, wzrost ryzyka powodzi oraz zanieczyszczenie wód.

Ochrona mokradeł jest niezbędna do zachowania równowagi ekologicznej. Wspieranie działań mających na celu renaturalizację terenów podmokłych, przeciwdziałanie ich osuszaniu oraz promowanie zrównoważonego użytkowania tych obszarów to kluczowe kroki w kierunku ich ochrony.

Co możemy zrobić, aby chronić mokradła?

Aby realnie chronić mokradła, powinniśmy podjąć działania zarówno na poziomie indywidualnym, jak i instytucjonalnym:

1. Edukacja ekologiczna – podnoszenie świadomości o znaczeniu mokradeł oraz ich roli w ekosystemach.
2. Ochrona prawna – wzmocnienie regulacji dotyczących ochrony terenów podmokłych i zapewnienie ich odpowiedniego statusu prawnego, np. poprzez ustanawianie obszarów chronionych i rezerwatów.
3. Renaturalizacja mokradeł – przywracanie terenów podmokłych do ich naturalnego stanu poprzez wstrzymywanie procesów osuszania i melioracji.
4. Zrównoważony rozwój – promowanie praktyk rolniczych, leśnych i budowlanych, które nie będą szkodziły ekosystemom mokradłowym. Warto inwestować w technologie, które umożliwiają zachowanie tych terenów w nienaruszonym stanie, jak np. naturalne systemy odwadniające.
5. Monitoring i badania – prowadzenie badań naukowych oraz monitorowanie stanu środowiska, w tym mokradeł, aby szybko wykrywać zmiany w ekosystemach i reagować na zagrożenia.

Najnowsze badanie EKObarometr pokazuje, że zauważenie problemu wszechobecnych śmieci i zanieczyszczania środowiska to jedno, natomiast poznanie problemu i interwencja to drugie. Z całego serca zachęcamy do dbania o środowisko naturalne. Nie tylko od święta.

Zapraszamy do udziału w 7 edycji Operacji Czysta Rzeka!